Suszko Roman (1919–1979), logik, filozof, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz Stevens Institute of Technology, New Jersey w USA.
Ur. 9 XI w Podborzu (pow. cieszyński), był synem Jerzego (zob.) i Emilii z Guldów (1895–1972).
S. uczył się w szkołach powszechnych w Czeskim Cieszynie, Krakowie i Lwowie, a następnie w Gimnazjum Klasycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, gdzie w r. 1937 zdał maturę. T.r. rozpoczął studia z fizyki, matematyki i chemii na Uniw. Pozn. Podczas drugiej wojny światowej mieszkał w Krakowie, gdzie pracował jako dozorca nocny w fabryce musztardy «Gablenz i Syn», a następnie portier i telefonista w Elektrowni Miejskiej. Równocześnie studiował fizykę, matematykę i filozofię na tajnych kompletach UJ. Od r. 1944 sam prowadził tam zajęcia z logiki i metodologii nauk. Po wyzwoleniu Krakowa spod okupacji niemieckiej uzyskał w r. 1945 na UJ stopień magistra filozofii na podstawie pracy Dorobek logiki polskiej, napisanej pod kierunkiem Zygmunta Zawirskiego i został młodszym asystentem w jego Seminarium Filozoficznym.
W r. 1946 wrócił S. do Poznania i na Uniw. Pozn. objął stanowisko starszego asystenta w Katedrze Teorii i Metodologii Nauk (od r. 1951 Katedra Logiki), kierowanej przez Kazimierza Ajdukiewicza. Pod jego kierunkiem doktoryzował się w r. 1948 z zakresu teorii i metodologii nauk na podstawie rozprawy O systemach normalnych i pewnych zagadnieniach logiki formalnej, ogłoszonej w dwóch artykułach: O analitycznych aksjomatach i logicznych regułach wnioskowania („Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk. Prace Kom. Filoz.” R. 7: 1949 nr 5), określającym specjalną klasę reguł wnioskowania i ukazującym, jak z systemu aksjomatycznego otrzymać system bez aksjomatów, oparty jedynie na regułach, oraz Z teorii definicji (tamże), zawierającym charakterystykę różnych typów definicji i pokazującym, jakie reguły wnioskowania muszą zostać dodane do systemu, zawierającego definicje przez postulaty. W r. 1950 otrzymał stanowisko adiunkta. Habilitował się w r. 1951 na podstawie rozprawy Canonic axiomatic systems („Studia Philosophica” T. 4: 1951), jedynej swej pracy poświęconej teorii mnogości; podał w niej eksplikację tzw. paradoksu Skolema (teoria mnogości, w której można udowodnić istnienie zbiorów nieprzeliczalnych, a sama ma model przeliczalny) oraz wprowadził oryginalne pojęcia zbiorów konstruowalnych i systemów kanonicznych, w których wszystkie zbiory są konstruowalne. W listopadzie t.r. został docentem w zakresie logiki.
W listopadzie 1952 został S. przeniesiony do kierowanej przez Tadeusza Kotarbińskiego Katedry Logiki na Wydz. Filozoficznym Uniw. Warsz.; zajmował tam kolejno stanowiska adiunkta i zastępcy profesora, a od r. 1954 docenta. Współtworzył powstałe w r. 1953 polskie czasopismo logiczne o międzynarodowym zasięgu „Studia Logica” i do końca życia zasiadał w jego radzie programowej. W l. 1954–5 współpracował z kierowaną przez Jerzego Łosia grupą algebry z Inst. Matematycznego PAN, a następnie w l. 1955–62 pracował na pół etatu w kierowanej przez Ajdukiewicza pracowni logiki w Inst. Filozofii i Socjologii PAN. W r. 1955 był redaktorem naukowym dwóch książek Henryka Greniewskiego „Elementy logiki indukcji” (W.) i „Elementy logiki formalnej” (W.). W r. akad. 1955/6 sprawował funkcję prodziekana Wydz. Filozoficznego Uniw. Warsz. W r. 1957 uzyskał tam po raz drugi stopień doktora, tym razem nauk filozoficznych, na podstawie dysertacji Logika formalna a niektóre zagadnienia teorii poznania. Diachroniczna logika formalna („Myśl Filoz.” 1957 nr 3, przedr. w: „Logiczna teoria nauki. Wybór artykułów”, W. 1966), zawierającej jedno z pierwszych w metodologii zastosowań teorii modeli. Otrzymawszy w r. 1958 stypendium Fundacji Forda, przez pół roku przebywał w USA. Od t.r. był członkiem PZPR. Dn. 25 VI 1959 został mianowany profesorem nadzwycz. W l. 1960–3 pełnił funkcję dziekana Wydz. Filozoficznego Uniw. Warsz. Po przejściu na emeryturę Ajdukiewicza objął tam w r. 1961 kierownictwo Katedry Logiki II. W tym okresie opublikował m.in. rozprawę Formalna teoria wartości logicznych („Studia Logica” T. 6: 1957), zawierającą analizę pojęcia wartości logicznej formuły (w językach zdaniowych), oraz prace z semantyki ogólnej, m.in. W sprawie antynomii kłamcy i semantyki języka naturalnego („Zesz. Nauk. Wydz. Filoz. Uniw. Warsz.” 1957 nr 3) i dwuczęściową Syntactic structure and semantical reference („Studia Logica” T. 8: 1958, T. 9: 1960). Ogłaszał też prace wspólnie z Łosiem, m.in. pięcioczęściową rozprawę dotyczącą teorii modeli On the extending of models („Fundamenta Mathematicae” R. 42: 1955 – R. 48: 1960). Ich wspólny artykuł Remarks on sentential logic („Indagationes Mathematicae” R. 20: 1958) zapoczątkował w Polsce badania nad metodologią rachunków zdaniowych, a przez m.in. wprowadzenie istotnych pojęć «strukturalna operacja konsekwencji» oraz «matryca silnie adekwatna» (dla danego rachunku zdaniowego) stanowił kamień milowy w metalogice rachunków zdaniowych. S. był też autorem podręcznika Wykłady z logiki formalnej. Część I: Wstęp do zagadnień logiki. Elementy teorii mnogości (W. 1965).
Pod koniec r. 1965 zrezygnował S. z pracy na Uniw. Warsz. (odtąd prowadził tam tylko wykłady monograficzne oraz prace doktorskie) i przeszedł do Inst. Filozofii i Socjologii PAN, gdzie objął kierownictwo Zespołu Logiki. W l. 1967–9 pracował w USA jako visiting professor w Stevens Institute of Technology w Hoboken, New Jersey. W r. 1968 wystąpił z PZPR. W lecie 1969 zagrał rolę «profesora brodacza» w filmie fabularnym „Rejs” (reż. Marek Piwowski). W r. 1970 zwolnił się z PAN i ponownie wyjechał do Stevens Institute of Technology, gdzie do r. 1973 był zatrudniony na stanowisku profesora. Po powrocie do kraju podjął znowu pracę w Zespole Logiki Inst. Filozofii i Socjologii PAN; od lutego 1974 do lutego 1975 kierował Zespołem. W r. 1974 rozpoczął pracę dodatkową na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach. Od 2. poł. l. sześćdziesiątych zajmował się głównie stworzonymi przez siebie logikami niefregowskimi. Poświęcił tym systemom kilkadziesiąt prac, m.in. Ontologia w „Traktacie” L. Wittgensteina („Studia Filoz.” 1968 nr 1, wersja angielska w: „Notre Dame Journal of Formal Logic” Vol. 9: 1968) i Abolition of the Fregean axiom („Lecture Notes in Mathematics” 1975 nr 453), zawierających nie tylko nowe wyniki naukowe, ale przedstawiających cały program badawczy logik niefregowskich. Podjął też problematykę dotyczącą tzw. abstract logics; wspólnie z D. J. Brownem ogłosił rozprawę Abstract logics („Rozpr. Mat.” 1973 nr 102), prezentującą ogólną teorię systemów logicznych jako par złożonych z pewnej algebry i operatora domknięcia. Ogółem opublikował 85 prac, artykułów i recenzji naukowych. Wyniki swych badań prezentował często za granicą, m.in. na Międzynarodowych Kongresach Logiki, Metodologii i Filozofii Nauki (Jerozolima 1964, Amsterdam 1967, Bukareszt 1971), Międzynarodowym Kolokwium Historii Nauki (Londyn 1965), X Algebraic Colloquium held in memory of A. I. Malcev (Nowosybirsk 1969) oraz sympozjach w USA: Meeting of the Association for Symbolic Logic (Atlanta City styczeń 1971, Nowy Jork grudzień 1971) i Boston Logic Colloquium (grudzień 1972). Zmarł 3 VI 1979 w Warszawie, ciało poddano kremacji, a prochy rozsypano.
S. był dwukrotnie żonaty; w pierwszym małżeństwie z Kazimierą (1919–1975), farmaceutką, miał syna Tomasza (ur. 1935), lekarza w Australii. W drugim związku, z Reginą Godlewską (ur. 1926), absolwentką filozofii UJ, miał syna Jerzego (ur. 1958), który zginął w r. 1974 pod kołami autobusu w Warszawie. Jako ojczym S. wychowywał dzieci żony: Michała Godlewskiego (ur. 1951), matematyka, zmarłego tragicznie w r. 1975, oraz Marię Godlewską (ur. 1953), po mężu Murata, zamieszkałą w Japonii artystkę plastyka.
S. wywarł duży wpływ na polskie środowisko logiczne; jego badania w zakresie logiki niefregowskiej kontynuował Mieczysław Omyła, a ontologiami sytuacji zajmował się Bogusław Wolniewicz. Twórczo wyniki S-i wykorzystywali też Ryszard Wójcicki i Witold Pogorzelski, a także Janusz Czelakowski, Wojciech Dzik, Wiesław Dziobak, Grzegorz Malinowski, Tadeusz Prucnal, Marek Tokarz, Piotr Wojtylak, Andrzej Wroński i Jan Zygmunt. Pięć lat po śmierci S-i Rada Naukowa Inst. Filozofii i Socjologii PAN oraz Warszawski Oddział Polskiego Tow. Filozoficznego zorganizowały 15 VI 1984 w Warszawie sesję naukową dla uczczenia jego pamięci; S-emu poświęcono także jeden z numerów „Studia Logica” (T. 43: 1984 nr 4, fot., bibliogr. prac oraz wspomnienia Stephena L. Blooma, Malinowskiego, Wolniewicza i Wójcickiego). Polskie Tow. Semiotyczne opublikowało w r. 1998 Wybór pism (W.) S-i, zredagowany przez Mieczysława Omyłę, a UMCS ogłosiło w r. 2000 pracę Odrzucenie aksjomatu Fregego i reifikacja sytuacji (L.) pod redakcją Teresy Dunin.
Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za lata akademickie 1945–1954/55, P. 1958; Nauka w Wielkopolsce, Red. G. Labuda, P. 1973; Ne cedat Academia. Kartki z dziejów tajnego nauczania na Uniwersytecie Jagiellońskim 1939–1945, Kr. 1975; Omyła M., Filozofia logiki Romana Suszki, „Studia Filoz.” 1986 nr 3 s. 3–6 (częściowa bibliogr. prac); tenże, O życiu i twórczości Romana Suszki, „Studia Semiotyczne” T. 14–15: 1986 s. 13–22 (bibliogr. prac); Polska filozofia powojenna, Red. W. Mackiewicz, W. 2001 I–III; Słomski W., Człowiek i jego dzieło. Roman Suszko – człowiek i filozof, „ΣΟΦΙΑ” 2006 nr 6 s. 401–14 (częściowa bibliogr.); Uniwersytet Jagielloński. Złota księga Wydziału Filozoficznego, Red. J. Miklaszewska, J. Mizera, Kr. 2000; Woleński J., R. Suszko o rozwoju poznania, „Ruch Filoz.” T. 43: 1986 nr 3–4 s. 304–6; Wójcicki R., Romana Suszki semantyka sytuacyjna, „Studia Filoz.” 1984 nr 7 s. 3–19; – Wolniewicz B., Wspomnienie o Suszce, „Studia Filoz.” 1984 nr 7 s. 179–83; – „Roczniki Uniw. Warsz.” T. 3: 1962 s. 140; – Informacje żony S-i, Reginy Godlewskiej z W.
Red.